سوربیتول

یک الکل قند که کالری کمتر و تقریبا 60% شیرینی شکر سفره را دارد، سوربیتول نام دارد. این ترکیب در آب حل می شود و به صورت طبیعی در برخی از میوه ها و سبزیجات حضور دارد؛ اما به صورت تجاری آن را از گلوکز نیز می سازند. کاربرد اصلی آن حفظ رطوبت، بافت و ایجاد شیرینی در محصولات غذایی بسته بندی است. مطالعات بر روی این ماده از دهه 1920 شروع شد و در آن زمان آزمایشاتی مبنی بر جایگزینی این ترکیب یا شکر سفره برای افراد دیابتی انجام شد. بر طبق نظر سازمان غذا و دارو این ماده بی خطر و ایمن است؛ اما مصرف مقدار زیاد آن باعث ناراحتی دستگاه گوارشی، گاز، نفخ و اسهال می شود. در ادامه به بررسی مشخصات و کاربردهای متنوع آن می پردازیم.

خرید سوربیتول:

برای خرید این محصول و سایر ترکیبات شیمیایی، به سایت شیمی استور مراجعه فرمایید. شیمی استور ارائه دهنده ی محصولات شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت است.

سوربیتول چیست؟

سوربیتول با نام های دیگر گلوسیتول، D-sorbitol و D-glucitol یک نوع کربوهیدرات با طعم شیرین است. در دسته بندی الکل های قند به نام پلیولز قرار می گیرد و ترکیبی محلول در آب است. سایر ترکیبات مانند پروپیلن گلیکول و گلیسیرین (خرید گلیسیرین) مانند این ماده در خانواده پلی ال ها قرار می گیرد. به طور طبیعی در برخی از میوه ها مانند سیب، زردآلو، انواع توت، آلو، هلو و انجیر یافت می شود؛ اما به صورت تجاری از شربت ذرت نیز می توان آن را ساخت. برای مقاصد تجاری این ماده را برای حفظ رطوبت استفاده می کنند. این ترکیب در بدن به آرامی متابولیزه می شود و برای سلامت دهان و دندان نیز مفید است. 

مشخصات فیزیکی و شیمیایی:

ساختار
فرمول	C6H14O6
CAS NO	50-70-4
E NUMBER	E420
جرم مولکولی	182.17 g/mol
مشخصات ظاهری	پودر کریستالی سفید رنگ
نقطه ذوب	94-96 درجه سانتی گراد
حلالیت	محلول در آب
دانسیته	1.49 g/cm3

روش تهیه:

این ماده از طریق واکنش کاهش گلوکز سنتز می شود که طی این فرایند گروه آلدهید به هیدروکسیل تبدیل می شود. در ادامه NADH توسط توسط آلدوز ردوکتاز کاتالیز می شود. این ماده توسط آنزیم سوربیتول-6- فسفات 2-دهیدروژناز به فروکتوز تبدیل می شود. همچنین می توان آن از طریق هیدروژناسیون کاتالیزوی d-گلوکز برای تشکیل d-sorbitol تهیه نمود.

کاربردهای سوربیتول:

این ماده کاربردهای گسترده ای در صنایع غذایی، پزشکی و غیره دارد که در ادامه آنها را بررسی می کنیم.

صنایع غذایی:

الکل های قند در غذاها و نوشیدنی ها به جای شکر سفره استفاده می شوند تا میزان کالری را در این محصولات کاهش دهند. این ماده تنها حاوی دو سوم کالری قند سفره است و 60% شیرینی محصول را تامین می کند. یک شیرین کننده مغذی و تامین کننده انرژی است. بیشتر باکتری ها نمی توانند از این ترکیب برای تامین انرژی استفاده کنند؛ زیرا به صورت کامل در روده کوچک هضم نمی شود و مقدار باقی مانده آن به روده بزرگ می رود. این ماده در روده ی بزرگ تخمیر یا توسط باکتری ها تجزیه می شود، در نتیجه مقدار کمتری از آن جذب بدن می شود.

به عنوان شیرین کننده در غذاها و محصولات مرتبط با افراد دیابتی استفاده می شود؛ زیرا تاثیر کمی بر روی سطح قند خون دارد. در واقع این ماده یک جایگزین قند در غذاها و یک نرم کننده است که روند بیاتی را کندتر می کند. این ترکیب را می توان در غذاهای رژیمی، شربت های سرفه و آدامس های بدون قند یافت.

قند خون:

این الکل قندی به آرامی توسط بدن متابولیزه و به صورت ناقص توسط روده کوچک جذب می شود و مابقی آن به روده بزرگ می رود. مصرف آن کاهش ترشح انسولین و در نتیجه پایین نگه داشتن سطح گلوکز را دارد.

ملین:

بیشتر الکل های قند در غذاها می توانند باعث ناراحتی دستگاه گوارش شود؛ اما سوربیتول به عنوان یک ملین کم خطر و غیرمحرک کاربرد دارد. به طور کلی این ماده با کشیدن مایعات به سمت روده باعث تحریک آن می شود و بدین ترتیب می تواند به عنوان ملین، یبوست را درمان کند. برای مصرف این ماده به عنوان ملین، می توان آن را به صورت خوراکی یا محلول همراه با غذا یا بدون آن استفاده نمود. عوارض جانبی ناخواسته در صورت مصرف 10 گرم یا بیشتر بروز می یابد. مصرف بیش از اندازه باعث عوارض جانبی شدید گوارشی و عدم تعادل الکترولیت است.

بهداشت دهان و دندان:

این ماده دارای خاصیت ضد پوسیدگی است و در ایجاد حفره نقشی ندارد. در جویدن با تحریک جریان بزاق از دندان ها در برابر باکتری هایی که باعث ایجاد حفره می شوند، محافظت می کند. افزایش بزاق و خواص ضد پوسیدگی آن، دلیل مصرف از آن در آدامس های بدون قند است.

این ماده مانند سایر الکل های قند اریتریتول و زایلیتول در برابر ایجاد حفره موثر نیست؛ اما تحقیقات نشان می دهد که می تواند حفره را کاهش دهد. به همین دلیل سازمان غذا و دارو آن را عاملی موثر در بهداشت دهان می شناسند. این ترکیب در ایجاد حفره در دندان ها نقشی ندارد، از این رو در سلامت دهان و دندان موثر است.

مصارف آرایشی و بهداشتی:

این ماده در لوازم آرایشی مدرن به عنوان مرطوب کننده و غلیظ کننده و در دهانشویه ها و خمیردندان ها حضور دارد.

سایر کاربردها:

سایر کاربردهای این ماده شامل :

• مخلوط sorbitol با نیترات پتاسیم یک سوخت جامد موشک
• واسطه شیمیایی
• پلی ال های مبتنی بر این ماده در تولید فوم پلی اورتان در صنعت ساختمان سازی

است. همچنین سوربیتول در بدن سازی به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی در محصولات رژیمی برای لاغری و در بدنسازی استفاده می شود. همچنین ورزشکارانی که از استروئید استفاده می کنند، پس از پایان دوره از پودر سوربیتول برای پاکسازی کبد خود استفاده می کنند.

منابع:

الکل های قندی به طور کلی در گیاهان در نتیجه فتوسنز ایجاد می شوند. این ماده در انواع توت سیب، زردآلو، آووکادو، گیلاس، هلو و آلو یافت می شود. همچنین به صورت تجاری در شکلات ها، دسرهای منجمد، آب نبات ها، آدامس های بدون شکر یافت می شود.

عوارض و مضرات:

مصرف مقادیر زیادی sorbitol یا الکل های قندی باعث نفخ و اسهال می شود. به ویژه اگر به مصرف آنها عادت نداشته باشید. از دیگر عوارض آن می توان به اسهال، گرفتگی شکم و حالت تهوع اشاره کرد.

سوربیتول را از کجا تهیه کنیم؟

برای خرید این محصول و سایر ترکیبات شیمیایی به سایت شیمی استور مراجعه کنید. شیمی استور ارائه دهنده ی محصولات شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت است.

msds و نکات ایمنی:

پیش از کار با ترکیبات شیمیایی، برگه اطلاعات ایمنی مربوط به آن را مطالعه کنید.

• در صورت استنشاق از هوای تازه استفاده کنید.
• پس از تماس با پوست، آن ناحیه را با آب بشویید و لباس های آلوده را تعویض کنید.
• در صورت تماس با چشم، لنز تماسی را خارج و با مقدار زیادی آب بشویید.
• در صورت بلع تصادفی، یک یا دو لیوان آب بنوشید و در صورتی که احساس ناخوشایندی دارید به پزشک مراجعه کنید.
• برای خاموش کردن آتش ناشی از آن از آب، کف، کربن دی اکسید و پودر خشک استفاده کنید.
• این ماده را در دمای اتاق یا 25 درجه سانتی گراد ذخیره کنید و آن را در معرض دمای بسیار بالا یا پایین قرار ندهید؛ زیرا باعث کاهش عمر مفید آن می شود.

با رعایت نکات ایمنی، خطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی را کنترل کنید.

جمع بندی:

• این ماده یک کربوهیدارت با طعم شیرین است.
• به صورت طبیعی در برخی از میوه ها و سبزیجات وجود دارد.
• به صورت تجاری در محصولات بدون قند و رژیمی کاربرد دارد.
• برای سلامتی بی خطر است.
• برای خرید سوربیتول به شیمی استور مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا سوربیتول شیرین کننده مصنوعی است؟

بله، این ماده را در صنعت به عنوان شیرین کننده مصنوعی تولید و مصرف می کنند.

پودر سوربیتول برای پوست چه کاربردی دارد؟

این ماده در دوزهای 2 تا 5% در محصولات بسیاری مانند شوینده ها، کرم ها، دئودورانت ها، اسپری های مو، دهانشویه ها و خمیردندان ها استفاده می شود. به طور اصلی این ماده به عنوان مرطوب کننده در محصولات ویژه پوست های خشک حضور دارد.

عوارض سوربیتول چیست؟

از جمله عوارض آن می توان به اسهال، حالت تهوع و درد شکم اشاره کرد.