مواد اولیه دارویی

با پیشرفت علم و فناوری صنعت داروسازی پیشرفت چشم گیری داشته است به گونه ای که در حال حاضر برای بسیاری از بیماری ها دارو مخصوص وجود دارد. برای تولید انواع مختلف داروها عناصر و مواد اولیه ای مورد نیاز است. مواد اولیه دارویی را می توان از منابع طبیعی و مصنوعی بدست آورد. مواد اولیه ای که از منابع طبیعی مانند برگ، گل، میوه، قارچ و دانه به دست می آمدند امروزه چندان کارایی ندارند. در حال حاضر بیشتر این مواد را به دلیل صرفه اقتصادی، ایمنی و سرعت بالاتر به روش مصنوعی یا بیوتکنولوژی می سازند. این مواد در این صنعت باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند.

مواد اولیه دارویی با استفاده از انواع اسیدها، الکل ها، استرها، فنون ها، پیریدین ها و غیره تولید می شوند. در بین این مواد در صنعت دارو، اسید کلریدریک و سود سوزآور بسیار محبوب است؛ از آنها برای سنتزهای مختلف برای تولید بسیاری از داروها استفاده می کنند. اسید هیدروکلریک و سود سوز آور در این صنعت به عنوان تنظیم کننده PH ، کاتالیزور و کاهنده استفاده می شود. از این مواد برای تولید اسید اسکوربیک، اسید پارا آمینو بنزوئیک و اسید سالسیلیک استفاده می شود.

مواد اولیه شیمیایی دارویی:

به طور کلی مواد اولیه دارویی به سه دسته تقسیم می شوند:

• ترکیبات فعال دارویی (API)
• ترکیبات غیر فعال دارویی
• مواد کمکی

در ادامه هر کدام از این ترکیبات را بررسی خواهیم کرد.

ترکیبات دارویی فعال یا API:

داروها برای تشخیص، درمان یا پیشگیری از بیماری ها تجویز می شوند. بیشتر این ترکیبات از چند ماده تشکیل شده اند که مهم ترین آنها مواد فعالی دارویی هستند. ماده فعال دارویی در آسپرین اسید استیل سالیسیلیک است که با درد ناشی از تب و سردرد  مبارزه می کند.

مواد فعال دارویی یا به اختصار API، بخش اصلی دارو به حساب می آیند و استاندارهای خاصی برای تعیین قدرت آنها وجود دارد. این مواد مسئول اثربخشی دارو روی بیماران هستند و از طریق واکنش یک ماده ی خام ساخته نمی شوند بلکه نیازمند واکنش چندین ماده ی شیمیایی با یکدیگر هستند.

تنها مقدار کمی از این مواد در داروها استفاده می شود که اثربخشی خود را با همان مقدار می گذارد. برای مثال یک ماده ی فعال که برای تسکین درد در مسکن ها، استامینوفین موجود در قرص های تسکین درد، قرار دارد API نامیده می شود.

انواع مواد اولیه دارویی:

مواد فعال دارویی به دو گروه مصنوعی و طبیعی تقسیم می شوند. API های مصنوعی که بخش بزرگی از بازار دارو را تشکیل می دهند به عنوان مولکول کوچک شناخته می شوند. API های طبیعی در تولید داروهای بیولوژیکی کاربرد دارد که از پر فروش ترین داروها به حساب می آید.

مثال هایی از ترکیبات فعال دارویی:

مواد فعال دارویی شامل مونوکلروبنزن، ارتودی کلرو بنزن، تری کلرید فسفر و اکسی کلرید فسفر هستند.

مونوکلروبنزن و ارتودی کلرو بنزن:

این مواد در سنتز داروهای مربوط به بیماری های کبدی، تیروئیدی و صرع و تولید پاراستامول و ویتامین B6 مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در فرایندهای تولیدی به عنوان حلال صنعتی با جوش بالا استفاده می شوند.

تری کلرید فسفر و اکسی کلرید فسفر:

این ترکیبات بین تولیدکنندگان دارو بسیار محبوب هستند به عنوان معرف حاوی فسفر برای واکنش های فسفریلاسیون استفاده می شود. این مواد در سنتز کاتالیزورها و ترکیبات حلقوی هم نقش دارند و خلوص بسیار بالایی دارند.

مواد غیر فعال دارویی:

مواد غیر فعال دارویی یا مواد جانبی معمولا به عنوان حامل API مورد استفاده قرار می گیرند از این رو آنها را حامل دارو نیز می نامند. از مزایای این مواد می توان به ماهیت پایدار و بی اثر، قیمت ارزان و حمل و نقل ساده اشاره کرد.

مواد کمکی:

برای ساخت دارو به مواد بیشتری احتیاج داریم که در این مرحله مواد کمکی برای افزودن طعم، رنگ و یا حجم به داروها اضافه می شوند. این ترکیبات، مواد شیمیایی غیر فعالی هستند که به حجیم شدن فرمولاسیون، آسان سازی جذب دارو، ایجاد ثبات و جلوگیری از دناتوره شدن دارو کمک می کنند. این مواد از حلال ها و سایر حامل ها تشکیل شده اند.

به دلیل توانایی بالای جذب در فرمولاسیون داروها استفاده می شود و می توانند اجزا را به طور یکنواخت در محصول پخش کرده و قوام یکنواخت به محصول نهایی بدهد. این ترکیبات باعث بهبود خواص رئولوژیکی مایعات و افزایش ویسکوزیته پماد ها و کرم ها می شوند. لاکتوز یا روغن معدنی موجود در قرص ها مثالی از این گروه است.

مثال مواد کمکی:

پلی اتیلن گلیکول به عنوان ماده ی کمکی استفاده می شود و ماکروگل ها ترکیباتی از این مواد هستند که در تولید داروها، پمادها، امولسیون ها، لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.

لیست مواد اولیه شیمیایی دارویی:

لیست مواد اولیه که در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد به شرح زیر است:

• تنتال
• آب مقطر
• فنیدون
• کلسیم 77%
• اسید سالیسیلیک
• استئارات منیزیم
• منتول
• گلوتارآلدئید

موارد بالا لیستی از مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت داروسازی است که در فروشگاه شیمی استور موجود است.

شرایط نگهداری:

بسته بندی، نگهداری و حمل نقل این مواد بسیار مهم است. مواد اولیه مورد استفاده در ترکیب داروها را باید در بسته بندی اصلی، ظروف مخصوص، دور از نور، رطوبت و گرد وغبار نگهداری کرد.