کودهای مربوط به گروه آمونیوم فسفات، برای اولین بار در دهه 1960 در دسترس قرار گرفتند و دی آمونیوم فسفات به سرعت در این دسته از محصولات محبوبیت یافت. محتوای نسبتا بالای مواد مغذی و خواص فیزیکی عالی مانند حلالیت بالا و PH قلیایی، آن را به سرعت به گزینه ای محبوب در کشاورزی و سایر صنایع تبدیل کرد. این ماده در مقیاس بزرگ به عنوان کود، در بیشتر کشورهای جهان تولید می شود. همچنین در دیگر صنایع برای تصفیه آب، در لوازم آرایشی به عنوان بافر و کنترل آتش سوزی کاربرد دارد.
دی آمونیوم فسفات چیست؟
دی آمونیوم فسفات (diammonium phosphate) یا به اختصار DAP، با نام دیگر دی آمونیوم هیدروژن فسفات یک فسفات معدنی و یک نمک آمونیوم است. این ماده با فرمول H9N2O4P، دارای 18% نیتروژن، 46% پنتا اکسید فسفر(که 20% آن فسفر) پرمصرف ترین کود فسفر در جهان است.
DAP ماده ای بی بو با طعم خنک و به صورت کریستالی یا پودر سفید رنگ است. در اثر حرارت تجزیه می شود و بخارهای بسیار سمی مثل اکسیدهای فسفر، اکسیدهای نیتروژن و آمونیاک را منتشر می کند. در دمای اتاق ناپایدار بوده و حدودا در دمای 70 درجه سانتی گراد به آمونیاک و مونوآمونیم فسفات تجزیه می شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی:
این ماده در اتانول و استون نامحلول است و مقدار 65 گرم از آن در 100 گرم آب با دمای 25ºC حل می شود. در جدول زیر برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده را مشاهده می کنید.
| فرمول مولکولی | H9N2O4P یا NH4)2HPO4) |
| cas no | 7783-28-0 |
| نام آیوپاک | دیازانیوم، هیدروژن فسفات |
| وزن مولکولی | 132.06 g |
| مشخصات ظاهری | به صورت پودر خشک، مایع یا گلوله های کریستالی بزرگ |
| نقطه ذوب | در 115ºC تجزیه می شود |
| دانسیته | 1.619 g/cm3 |
| pH | 8 |
روش تهیه دی آمونیوم فسفات:
این ماده از واکنش آمونیاک با اسید فسفریک (خرید اسید فسفریک) در شرایط کنترل شده در کارخانه ها تولید می شود.
کاربردهای دی آمونیوم هیدروژن فسفات:
این ترکیب کاربرد های فراوانی در نساجی نسوز، کاغذ و چوب و الیاف گیاهی نسوز، شار برای لحیم کاری قلع، مس، برنج و روی، تصفیه کننده شکر، ضد خوردگی و عوامل ضد رسوب دارد.
همچنین در کنترل آتش سوزی در جنگل، مواد شیمیایی کشاورزی (غیر از آفت کش ها)، کودها، کنه کش ها، مواد مغذی مخمر برای نوشیدنی های گازدار، در لوازم آرایشی به عنوان بافر و محصولات تصفیه آب استفاده می شود.
کاربرد دی آمونیوم فسفات به عنوان کود:
معمولا این کود به دو صورت دانه ای و غیر دانه ای تولید می شود. دانه ای به عنوان کود به صورت مستقیم یا مخلوط با انواع دیگر کودها، یا به شکل غیر دانه ای که در کودهای مایع استفاده می شود. این کود یک منبع عالی فسفر و نیتروژن برای تغذیه گیاهان به حساب می آید.بسیار محلول بوده و به سرعت در خاک حل می شود. یکی از ویژگی های قابل توجه آن pH قلیایی آن است. با حل شدن دانه های این کود آمونیوم آزاد می شود. نهال ها و ریشه های گیاهان نزدیک آمونیاک فرار ممکن است، آسیب ببینند. این آسیب معمولا زمانی اتفاق می افتد که pH خاک بیشتر از 7 باشد. برای جلوگیری از چنین آسیبی، نباید غلظت های بالای دی آمونیوم فسفات را در نزدیکی بذرهای جوانه زن استفاده کرد.
همچنین آمونیومی که در این کود وجود دارد، منبع عالی نیتروژن است. این نیتروژن به تدریج توسط باکتری های خاک به نیترات تبدیل شده و pH کاهش می یابد. بنابراین افزایش pH خاک در اطراف دانه های DAP یک اثر موقت است. این اثر موقت می تواند بر واکنش های ریز فسفات و مواد آلی خاک تاثیر بگذارد. برای استفاده از این کود، خاک را از نظر محتوای نیتروژن و فسفر آزمایش می کنند تا مقدار DAP مورد نیاز تعیین شود.
روش مصرف کود دی آمونیوم فسفات چگونه است؟
دی آمونیوم هیدروژن فسفات معمولا به عنوان دوز پایه قبل از کاشت استفاده می شود. در پاییز هنگام خاک ورزی و در بهار موقع کاشت می توان از این کود استفاده کرد. حل شدن این کود در خاک، باعث قلیایی شدن موقت خاک اطراف کود می شود. این قلیایی شدن، خاک های اسیدی را تحریک کرده و باعث جذب بهتر فسفر از کود می شود.
کاربرد DAP به عنوان بازدارنده ی آتش:
این ماده به عنوان بازدارنده ی آتش نیز عمل می کند. برای مثال در هنگام وقوع آتش سوزی در جنگل ها، مخلوطی از دی آمونیوم هیدروژن فسفات و سایر مواد را در اطراف پراکنده می کنند تا از سوختن کامل جنگل جلوگیری کنند. این ماده پس از اتمام آتش سوزی، به منبع غذایی تبدیل می شود.
MSDS و نکات ایمنی:
دی آمونیوم فسفات، ماده ای خطرناک است پس حتما قبل از کار با آن نکات ایمنی را مطالعه و رعایت کنید.
- هنگام کار با این ماده از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن خودداری کنید.
- برای کار با DAP از لباس، دستکش و عینک محافظ استفاده کنید.
- در صورت تماس با پوست آن را تحریک می کند. پس از تماس، آن محل را با آب فراوان شستشو دهید.
- در صورت تماس با چشم ها محرک بوده و باعث درد و قرمزی می شود. پس از تماس، چشم آسیب دیده را برای چند دقیقه با آب فراوان شستشو دهید.
- استنشاق این ماده نیز خطرناک است. در صورت استنشاق فورا محل را ترک کرده و هوای تازه استشمام کنید. در صورت نیاز استراحت کنید.
- قابلیت احتراق ندارد، اما در هنگام تجزیه شدن بخارهای سمی و محرک تولید می کند. این بخارها چشم ها و گلو را تحریک می کند.
با رعایت نکات ایمنی، خطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی را تا حد زیادی کاهش دهید.
جمع بندی:
دی آمونیوم فسفات، یک فسفات معدنی و یک نمک آمونیوم است. ماده ای بی بو به صورت کریستالی یا پودر به رنگ سفید است. به طور گسترده در صنایع مختلف و کشاورزی استفاده می شود. پرمصرف ترین کود فسفر در جهان است و در بیشتر کشورها هم تولید می شود. به عنوان کود، بازدارنده ی آتش، ضد خوردگی و عوامل ضد رسوب نیز کاربرد دارد.
سوالات متداول
فرمول کود دی آمونیوم فسفات چیست؟
فرمول شیمیایی این ماده H9N2O4P یا NH4)2HPO4) است.
کاربرد کود دی آمونیوم فسفات چیست؟
نیتروژن و فسفر از عناصر مهم و اصلی برای گیاهان به حساب می آید، این کود تامین کننده این عناصر برای گیاهان است.
کود دی آمونیوم فسفات برای چه گیاهان مناسب است؟
این کود برای تمامی گیاهان مناسب است.
چه مقدار از کود دی آمونیوم فسفات استفاده کنیم؟
بهترین مقدار برای مصرف این ماده 0.25 تا 1 میلی گرم بر لیتر است.
09136652288 –
سلام . خیلی ممنون بابت اطلاعات خوبتون
همونجور که میدونید دی امونیوم فسفات خوارکی خیلی بد گیر میاد اگه هم گیر بیاد به قیمت خیلی بالایی دارن میفروشن
بهترین گزینه برای جایگزین کردن دی آمیونیوم فسفات خوراکی برای تخمیر مضاعف که راحت تر گیر بیاد چیه ؟
شیلا عقیلی –
سلام، آمونیوم بی کربنات را می توان جایگزینی برای دی آمونیوم فسفات در نظر گرفت؛ البته با این موضوع را در نظر داشت که آمونیوم بی کربنات باعث افزایش pH می شود.
علی اکبر سایلی –
سلام محصول دی آمونیوم فسفات موجود در فروشگاه آیا گرید خوراکی است ؟ در صورت استفاده برای تخمیر محصولات نوشیدنی و خوراکی مشکلی ایجاد نمی‌کند ؟
شیلا عقیلی –
سلام، خیر. دی آمونیوم فسفات موجود در شیمی استور گرید صنعتی است و استفاده از آن در محصولات غذایی توصیه نمی شود.
یاسین –
سلام دی آمونیوم هیدروژن فسفات برای تخمیر هم کاربرد دارد
شیلا عقیلی –
سلام، بله. این ماده به عنوان یک فعال کننده ی مخمر و برای عملیات تخمیر استفاده می شود؛ همچنین می تواند یون های آمونیوم را در دسترس قرار دهد تا مستقیما توسط مخمر جذب شوند.
محمد صفری –
با تشکر از شیمی استور عزیز محصول رو بسیار با کیفیت با بسته بندی عالی و خیلی سریع دریافت کردم قطعا این فروشگاه رو به همه دوستان توصیه میکنم و خرید های اینده ام رو ازینجا انجام میدم سالم و تندرست باشید
شیلا عقیلی –
از خرید و توجه شما سپاسگزاریم.
ستاره طهماسبی –
سلام، این کود برای گیاهان آپارتمانی مناسبه؟
شیلا عقیلی –
سلام بهتر است برای گیاهان آپارتمانی کود NPK که کود کاملی است را تهیه کنید.