ترکیبی شیمیایی با فرمول C3H6O که به صورت حلال بی رنگ و شفاف وجود دارد استون نام دارد. این ماده که بسیار فرار و قابل اشتعال است جزء خانواده کتون ها است و با نام پروپانون نیز شناخته می شود. این ماده در صنایع مختلفی مانند تولید پلاستیک، رنگ، چسب، لاک و محصولات آرایشی به عنوان حلال و تمیز کننده کاربرد دارد.
این ترکیب به صورت طبیعی در طبیعت نیز وجود دارد؛ چوب برخی درختان، اگزوز اتومبیل ها و آتشفشان ها حاوی مقادیری از این ماده است. البته بدن انسان نیز این ماده را می تواند تولید کند که در ادامه چگونگی تولید و دفع آن را از بدن بررسی خواهیم کرد.
خرید:
برای خرید استون با قیمت مناسب و کیفیت عالی با کارشناسان ما در واحد فروش تماس بگیرید.
استون چیست؟
این ماده با فرمول شیمیایی C3H6O ترکیبی است که از کربن، اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. در دسته حلال های آپروتیک و قطبی قرار دارد و بسیار اشتعال پذیر است. بوی تند و تحریک کننده ای دارد و به دلیل فشار بخار پایین به سرعت تبخیر می شود. این خاصیت آن در کنار حلالیت بسیار خوب این ترکیب برای بسیاری از مواد شمیایی باعث شده تا از آن به عنوان یک پاک کننده آزمایشگاهی ایده ال استفاده شود.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی:
در جدول زیر برخی از خواص این ماده را مشاهده می کنید.
| نام آیوپاک | استون |
| نام های دیگر | دی متیل کتون، پروپانون، دی متیل کربونیل، دی متیل فرمالدهید |
| فرمول مولکولی | 2(CH3)CO |
| cas no | 67-64-1 |
| جرم مولکولی | 58.08 g/mol |
| شکل ظاهری | مایع بی رنگ و شفاف با بوی تیز و شیرین |
| نقطه ذوب | 94.7ºC- |
| نقطه جوش | 56.05ºC |
| دانسیته | 0.7845 g/m3 |
| حلالیت | محلول در آب، بنزن، دی اتیل اتر، متانول، کلروفرم و اتانول |
نحوه تولید استون
یکی از روش های تولید این ماده در آزمایشگاه جهت تولید این ماده از طریق گرما دادن به استات کلسیم بدون آب است ولی برای سنتز تجاری این ترکیب روش های زیادی وجود دارد برای مثال فرایند کومن که در آن بنزن با پروپیل واکنش نشان می دهد و باعث تولید کیومن می شود. پس از آن محصول کیومن اکسیده شده تا CO2(CH3) و فنول ایجاد شود. این روش بسیار گران است و به مواد اولیه و تجهیزات جداسازی زیادی نیاز دارد ولی عمده تولید به این روش صورت می گیرد ولی از دیگر روش های تولید این ماده استفاده از روش تجزیه ایزوپروپیل الکل است.
C6H6 + C3H6 → C9H12
C9H12 + O2 → (CH3) 2CO + C6H6O
در روش تجزیه ایزوپروپیل الکل با آب، ایزوپزوپیل الکل به عنوان واکنشگر و کاتالیزور استفاده می شود. آب با ایزوپروپیل الکل در دمای 25 درجه وارد واکنش شده و در نهایت استون و هیدروژن تولید می شود.
C3H8O+H2O→C3H6O + H2
ساختار و کاربرد استون در بدن:
بدن از قند به عنوان منبع تامین انرژی استفاده می کند و با تولید هورمون انسولین، گلوکز را از جریان خون خارج و به سلول ها منتقل می کند. وقتی انسولین کافی توسط بدن تولید نشود یا کربوهیدرات بسیار کمی مصرف شود، بدن نمی تواند از گلوکز برای سوخت استفاده کنید. بنابراین از ذخایر چربی استفاده می کند در اثر تجزیه چربی توسط کبد، مواد شیمیایی به این ماده که نوعی کتون است تبدیل می شود. وقتی چربی منبع اصلی سوخت در بدن باشد میزان این ماده افزایش می یابد. میزان پایین کتون باعث کاهش وزن می شود ولی افزایش آن بسیار خطرناک است. این ترکیب و سایر کتونهای اضافی به طور طبیعی از طریق ادرار دفع می شود و تست میزان این ماده در ادرار برای افراد مبتلا دیابت تجویز می شود؛ زیرا سطح این ماده در افراد مبتلا به دیابت بالاتر است و این میزان نشان دهنده نیاز به تجویز انسولین برای فرد بیمار است.
کاربرد استون
این ترکیب که در دسته حلال های شیمیایی قرار دارد یکی از مهم ترین حلال های مورد استفاده در صنعت است. اما کاربردهای دیگری نیز دارد که در ادامه به برخی کاربردهای آن اشاره خواهیم کرد.
کاربرد در صنایع آرایشی
این ماده مانند پروپیلن کربنات در محصولات آرایشی مانند لاک و لاک پاک کن ها کاربرد دارد. البته مصرف این ماده شیمیایی با غلظت بالا باعث خشکی پوست می شود زیرا این ماده تمایل به تبخیر فوری دارد و به همراه آن رطوبت پوست را نیز تبخیر می کند. ولی این ماده در لاک پاک کن ها جهت حل کردن لاک استفاده می شود.
نساجی
از دیگر کاربرد های این ماده به غیر از استفاده به عنوان حلال کاربرد آن به عنوان تمیز کننده است که در صنایع نساجی جهت پاک کردن هر گونه لکه روغنی و یا چسب از آن استفاده می شود.
استون در داروسازی
همانطور که گفتیم این ماده از اجزای کتون است و به عنوان حلال در بسیاری از داروهای تجاری استفاده می شود. در داروهای مایع و قرص برای حفظ تراکم مناسب و افزایش کارایی دارو اضافه می شود. در ترکیباتی مانند کلروفرم در پزشکی، نیز از این ماده استفاده می شود.
متخصصان پوست از این ماده به همراه الکل برای درمان پوست آکنه استفاده می کنند. همچنین برای تمیز کردن و استریل کردن ابزار و تجهیزات پزشکی نیز استفاده می شود.
تولید پلاستیک
این ماده به عنوان 2-پروپانون یا دی متیل کتون (DMK) شناخته می شود، یک واسطه شیمیایی مهم است که در تولید پلاستیک های اکریلیک، پلی کربنات ها و رزین های اپوکسی استفاده می شود. این ترکیب به تنهایی به عنوان حلال استفاده می شود.
پاک کننده فلزات
می توان از این ترکیب برای تمیز کردن فلزات استفاده کرد. این ماده یک حلال رایج صنعتی است که برای تمیز کردن سطوح فلزی قبل از جوشکاری استفاده می شود. این ماده به طور موثر کثیفی، چربی و لکه را از فلزات پاک می کند که امکان جوش بهتر و گاهی قوی تر را فراهم می کند.
کشاورزی
این ماده در انواع قارچ کش ها، حشره کش ها و مواد شیمیایی کشاورزی مربوط به علف کش است که به عنوان حلال و عامل حامل برای مواد فعال استفاده می شود.
در سوخت
این ماده دارای یک ارتعاش مولکولی ذاتی است که مولکول های سوخت را به هم می زند تا کشش سطحی را بشکند. این منجر به تبخیر کاملتر می شود و سایر عوامل ثابت می مانند. تبخیر کامل تر به معنای هدر رفت سوخت کمتر است.
محیط زیست
یکی از بهترین کاربردهای این ترکیب برای محیط زیست، به عنوان یک عامل تمیز کننده پس از نشت نفت است. این ماده به عنوان ایمن برای محیط زیست در لیست مواد شیمیایی سبز قرار دارند.
MSDS و نکات ایمنی:
به دلیل پایین بودن نقطه اشتعال این ماده به سرعت شعله ور می شود و احتراق آب بالاست. در زمان کار و ذخیره آن باید به نکات ایمنی و تجهیزات آتش زا به شدت توجه کرد. وجود تهویه در محل کار و نگهداری الزامی است. به دلیل تبخیر سریع بخار این ماده باعث تحریک و سوزش بینی و گلو شده و در صورت تماس با غلظت های بالا باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود. علایم واضح قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ترکیب مانند تهوع، سرگیجه، سردرد، خواب آلودگی است و گاهی شدت این علایم ممکن است منجر به بیهوشی فرد شود. هنگام کار استفاده از تجهیزات مراقبتی مانند دستکش، ماسک عینک و لباس محافظ الزامی است و در صورت تماس پوست یا چشم محل را کاملا با آب بشویید.
سوالات متداول
گروه عاملی استون چیست؟
این ماده جزء خانواده ی کتون ها است و گروه عاملی آن کربونیل به حساب می آید.
انواع استون کدامند؟
سه نوع کلی برای این ماده وجود دارد که بر اساس خلوص آن سنجیده می شود. این گرید ها شامل فنی، معرف و USP هستند و کاربردهای متنوعی در صنعت دارند.
آیا استون یک نوع الکل است؟
گروه عاملی الکل ها هیدوکسیل و استون کربونیل است، پس این ماده الکل نیست.
فربد –
سلام
خلوص استون شما چقدر هست ؟!
من استون کاملا خالص و بدون افزودنی رنگی یا بو احتیاج دارم .. 99 درصد به بالا
آیا گرید بالا تری هم دارین یا همین بالاترین هست ؟!
شیلا عقیلی –
سلام، بر طبق آنالیز موجود در سایت خلوص استون موجود در شیمی استور 99.6 الی 99.8 درصد است.
ساره –
سلام وقت بخیر
آیا استون آزمایشگاهی با استون لاک پاک کن ها متفاوت هست؟
شیلا عقیلی –
سلام وقت شما هم بخیر، استون مصرفی در آزمایشگاه ها به دلیل کاربردهای دقیق و حساسی که دارد (شستشو ظروف آزمایشگاهی و غیره) دارای خلوص بالاتری است. اما استون لاک پاک کن، در واقع محلولی است که حاوی استون به عنوان حلال است و مسلما خلوص پایین تری دارد.
صادقی –
سلام میشه با استون چربی روی سطح را از بین برد؟
شیلا عقیلی –
سلام، بله این ماده یک حلال مهم برای چربی ها به حساب می آید؛ اما بهتر است پیش از اعمال روی تمام سطح، روی قسمت کوچکی آن را اعمال کنید تا در صورت خوردگی عملیات را متوقف کنید.