قوی ترین اسید ها

با وجود اینکه مواد خورنده و خطرناک بسیاری در جهان وجود دارد، اما عوام معمولا اسیدها را به عنوان خطرناک ترین مواد موجود در طبیعت می شناسند. پیش از آشنایی با قوی ترین اسید ها، بهتر است ابتدا با خود اسید آشنا شوید. ما در زندگی روزمره خود از ترکیبات زیادی که دانشمندان آنها را اسید می نامند، استفاده می کنیم. برای مثال، آب پرتقال حاوی اسید سیتریک و سرکه حاوی اسید استیک است.

اسید ها معمولا مزه ترش دارند و زمانی که یک یون هیدروژن از دست می دهند، همچنان از لحاظ سطح انرژی مطلوب و پایدار باقی می مانند.

اسید قوی چیست؟

در شیمی هر اسیدی که برچسب اسید قوی دارد، حتما خیلی قوی و خورنده نیست. عامل مهمی که در طبقه بندی قوی ترین اسید ها نقش دارد توانایی آنها در آزاد سازی یون های هیدروژن، در محلول معین است. زمانی که یک اسید قوی با آب مخلوط می شود، به طور کامل به یون هیدروژن و یک آنیون تجزیه می شود. به بیان ساده تر، مولکول های اسید قوی در محلول تجزیه می شوند و هر اسیدی که این قابلیت را نداشته باشد اسید ضعیف نامیده می شود. از طرفی واکنش اسیدهای قوی یک طرفه و بازگشت ناپذیر است.

قوی ترین اسید ها :

در ادامه لیستی از اسید های قوی، که از هفت اسید پایه زیر تشکیل می شوند را مشاهده می کنید:

• اسید کلریک HClO₃
• هیدروبرومیک اسید HBr
• کلریدریک اسید HCl
• هیدرویدیک اسید HI
• نیتریک اسید HNO₃
• اسید پرکلریک HClO₄
• اسید سولفوریک H₂SO₄

این اسید ها محلول در آب هستند و به طور کامل در آن تجزیه می شوند.

واکنش های حاصل از تجزیه این اسیدها در محلول بازگشت ناپذیر است؛ به بیان ساده تر، اسیدهای قوی پس از تجزیه در محلول معین هرگز نمی توانند از آن جدا شوند.

اسید کلریک :

این ماده با فرمول HClO₃ به عنوان یک اکسید کننده قوی و به دلیل خاصیت بسیار اسیدی خود، معروف است به همین دلیل در گروه قوی ترین اسید ها شماره یک را به خود اختصاص می دهد. این ترکیب با وزن مولکولی 84.45 گرم از لحاظ ترمودینامیکی ناپایدار است و pH قوی ترین اسید دنیا بین 0 تا 2 است.  البته با استفاده از این ماده در محیط های سرد، می توانید این ترکیب را پایدار کرد. 

هیدروبرومیک اسید :

از حل شدن هیدروژن برومید در آب این ترکیب بدست می آید. این اسید جامد با فرمول HBr به عنوان یک اسید معدنی محبوب است؛ که برای ساخت انواع برومیدهای معدنی از آن استفاده می شود. در گروه قوی ترین اسید ها، این ماده توانایی جداسازی چند اتر را داشته و در استخراج سنگ معدن از طریق واکنش آلکیلاسیون نیز کاربرد دارد.

اسید کلریدریک :

این اسید بی رنگ با بوی بسیار تند و با فرمول HCl یک اسید معدنی است. در عین سادگی (حاوی کلر و آب) بسیار خورنده بوده و می تواند در صورت تماس با پوست، باعث آسیب جدی و سوختگی شود.

جالب است بدانید این اسید قوی به طور طبیعی در دستگاه گوارش همه حیوانات وجود دارد و به اسید معده معروف است.

اسید هیدرویدیک :

این ترکیب با فرمول HI یک اسید جامد و دومین اسید قوی هیدروژن و یک هالوژن بعد از هیدرواستاتیک اسید (استاتید هیدروژن) به حساب می آید. همچنین یک معرف شیمیایی پرکاربرد و معروف است و وقتی در آب قرار می گیرد، به طور کامل یونیزه می شود. در شرایط استاندارد (دمای 25ºC و فشار 1atm) مایع بی رنگ با بوی کمی تند است.

اسید نیتریک:

اسیدی معدنی با فرمول شیمیایی HNO₃ است. یک ترکیب خورنده و عامل اکسید کننده قوی محسوب می شود، به همین دلیل در واکنش نیتراسیون به طور گسترده از آن استفاده می کنند. این اسید هم در شرایط استاندارد به شکل مایع است و در زیر شرایط استاندارد بی رنگ، قرمز یا زرد رنگ بوده و بوی بسیار تند و خفه کننده ای دارد.

اسید پرکلریک :

این ترکیب با فرمول HClO₄ از اسید سولفوریک و اسید نیتریک قوی تر است؛ یک اسید معدنی و بی رنگ محسوب می شود. معمولا از آن به شکل جامد استفاده می کنند، اما در حالت مایع نیز به عنوان یک اکسید کننده قوی کاربرد دارد. این ماده در حضور فلزات و مواد آلی بسیار واکنش پذیر است و با توجه به قدرت بسیار زیادی که دارد، در هنگام کار با آن باید از هودهای بخار استفاده کرد.

اسید سولفوریک :

این ماده با فرمول H₂SO₄ یک اسید معدنی بی رنگ و بی بو، بسیار چسبناک و محلول در آب است. ترکیبی بسیار خورنده بوده و دارای خاصیت اکسید کنندگی قوی است.

این ماده در گروه قوی ترین اسید ها قرار می گیرد که حتی در غلظت های پایین هم می تواند باعث سوختگی های جدی شود.

قوی ترین اسید جهان:

فلوئوروآنتیمونیک اسید، قوی ترین اسید موجود در دنیا است. این اسید از عناصر هیدروژن، فلوئور و آنتیموان تشکیل شده است. pH این اسید کوینتیلیون (10¹⁸) برابر درصد اسید سولفوریک است. این مایع بی رنگ بسیار خطرناک، خورنده و قابل اشتعال و سمی برای انسان ها و موجودات آبزی است. 

نکات ایمنی :

قوی ترین اسید ها، ترکیباتی بسیار خورنده و خطرناک هستند. این مواد می توانند به راحتی باعث سوختگی پوست و آسیب جدی به چشم ها شوند؛ پس لازم است هنگام کار با آنها از دستکش، عینک و لباس محافظ استفاده کنید. در صورت تماس با پوست یا چشم ها، فورا آن ناحیه را برای 15 دقیقه یا حتی بیشتر با آب فراوان شستشو دهید. در صورت بلع این ماده خطرناک سعی نکنید با استفراغ آن را خارج کنید؛ دهان را با آب بشویید و فورا به بیمارستان مراجعه کنید. برخی از اسید ها بخارات سمی و خطرناکی از خود منتشر می کنند، لذا در صورت استنشاق این ماده فورا محل را ترک کرده و هوای تازه استشمام کنید.

جمع بندی:

در مورد قوی ترین اسید ها، اصطلاح قوی هیچ ارتباطی با قدرت اسیدی آنها ندارد. آنچه اسید ها را به دو گروه ضعیف و قوی دسته بندی می کند، توانایی جداسازی یون های هیدروژن توسط آنها در محلول است. در واقع می توان گفت که مولکول های اسید قوی به طور کامل در محلول تجزیه می شوند اما برای اسید ضعیف به این صورت نیست. همچنین استفاده از اسیدهای قوی در غلظت پایین و با رعایت نکات ایمنی می تواند بی خطر باشد، در صورتی که استفاده از اسیدهای ضعیف بدون رعایت نکات ایمنی می تواند بسیار خطرناک باشد.

سوالات متداول

اسید قوی چیست؟

هر اسیدی که به طور کامل در محلول تجزیه شود، اسید قوی نامیده می شود.

قوی ترین اسید دنیا چه نام دارد؟

اسید کلریک با فرمول HClO3 قوی ترین اسید دنیاست.

pH قوی ترین اسید دنیا چند است؟

pH قوی ترین اسید بین 0 الی 2 است.

کدام اسید بسیار قوی در بدن انسان ها و حیوانات وجود دارد؟

اسید کلریدریک که به اسید معده معروف است، اسیدی بسیار قوی است که در دستگاه گوارش انسان ها و حیوانات به هضم و جذب غذاها کمک می کند.