اسید بوریک

اسید بوریک یک پودر سفید رنگ و بی بو از یک هیدارت ضعیف اسیدی به نام اکسید بوریک است که دارای خواص ضدقارچی ملایم است. اسید بوریک (Boric acid) در گرید صنعتی با خلوص 99.9% در بسته بندی های 100 گرمی، یک کیلوگرمی و کیسه 25 کیلوگرمی توسط شیمی استور عرضه می شود. مهم ترین کاربردهای آن می توان به قابلیت ضدعفونی کننده، حشره کش، بازدارنده شعله، جاذب نوترون و پیش ماده بسیاری از ترکیبات شیمیایی اشاره کرد.

از این ماده در درمان عفونت های قارچی و تبخال بهره می برند. این ترکیب و نمک های بورات آن موادی هستند که به عنوان آفت کش مورد استفاده قرار می گیرند و به صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارد. از رایج ترین محصولات آن بوراکس است. از نام های دیگر آن هیدروژن بورات و اورتوبوریک اسید می باشد. این ترکیب یک اسید لوئیس ضعیف است و از طرفی دیگر به آن را می توان به عنوان اسید سه ظرفیتی برونشتد نیز در نظر گرفت. برای خرید اسید بوریک و سایر ترکیبات شیمیایی به سایت شیمی استور مراجعه فرمایید. 

خرید پودر اسید بوریک

برای خرید این اسید با بهترین کیفیت و قیمت به سایت شیمی استور مراجعه فرمایید. شیمی استور ارائه دهنده ی محصولات شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت به صورت آنلاین و جزئی است. 

اسید بوریک چیست؟

اسید بوریک به صورت پودر سفید رنگ یا کریستال های بی رنگ و بدون بو موجود است. فرمول مولکولی آن B(OH)₃ است و سه هیدروژن آن می تواند به عنوان اسید برونشتد عمل کنند. همچنین عنصر بور در آن می تواند به عنوان اسید لوئیس عمل کند. در آب محلول و در الکل ها و پیریدین کم محلول است و به مقدار بسیار ناچیز نیز در استون محلول است.

خواص فیزیکی و شیمیایی:

روش تهیه

برای تهیه این ترکیب از واکنش بوراکس دکا هیدرات با اسیدهای معدنی مانند اسید کلریدریک استفاده می شود. در این واکنش علاوه بر اورتوبوریک اسید، نمک سدیم کلرید و آب نیز تولید می شود. معادله واکنش آن به صورت زیر است:

Na₂B₄O₇.10H₂O + 2HCl → 4B(OH)₃ + 2NaCl + 5H₂O

در روش دیگر، این ترکیب به عنوان محصول جانبی هیدرولیز تری هالید بور و همچنین هیدرولیز دی بوران تهیه می شود. از هیدرولیز دی بوران علاوه بر این ماده، گاز هیدروژن نیز تولید می شود. در هیدرولیز تری هالید بور نیز هالو اسید مربوطه به دست می آید.

B₂H₆ + 6H₂O → 2B(OH)₃ + 6H₂

BX_3­ + 3H₂O → B(OH)₃ + 3HX

واکنش های اسید بوریک

در ادامه ی این متن به بررسی برخی واکنش های این ترکیب می پردازیم.

وقتی بوراکس با هیدروکسید سدیم

وقتی بوراکس با هیدروکسید سدیم (NaOH) واکنش نشان می دهد، منجر به تشکیل ترکیبی به نام متابورات سدیم می شود. این ماده یک اسید بسیار ضعیف است و تیتراسیون مستقیم با NaOH امکان پذیر نیست. یک معرف کمکی که به آزادسازی پروتون ها در استوکیومتری شناخته شده کمک می کند، تیتراسیون اسید-باز را تسهیل می کند.

H3BO3 + NaOH → NaH2BO3 + H2O

واکنش اسید بوریک با آمونیاک

این اسید با خاصیت اسیدی اندک خود با آمونیاک واکنش می دهد و از تبخیر شدن آن جلوگیری می کند، اما ظاهراً اسیدی ضعیف تر از آن است که در تیتراسیون بورات آمونیوم با اسید هیدروکلریک رقیق شده تداخل ایجاد کند.

هنگامی که NH3 با B(OH)₃ واکنش می دهد، محلول از بنفش قرمز به سبز تبدیل می شود (PH 4.4-5.8) به دلیل تغییر رنگ نشانگر از اسید به محیط بازی. حدود 150 میلی لیتر میعانات در محلول اسید بوریک جذب می شود.

واکنش با پلی ال هایی

در واکنش با پلی ال هایی مانند گلیسرول و مانیتول، مقدار اسیدیته محلول های این ماده افزایش می یابد. اگر غلظت مانیتول افزایش پیدا کند مقدار اسیدیته محلول تا پنج برابر افزایش پیدا می کند. به این اسیدیته گاها اسید مانیتوبوریک می گویند. واکنش آن طبق معادله زیر است که همانطور که مشاهده می شود در نتیجه این واکنش کمپلکس تشکیل می شود.

⁺B(OH)₃ + 2C₆H₁₄O₆ ↔ [B(C₆H₈O₂(OH)₄]^– + 3H₂O + H

از این ویژگی آن در شیمی تجزیه جهت تعیین میزان بور موجود در محلول آبی با روش تیتراسیون پتانسیومتری با کمک یک باز مانند هیدروکسید سدیم استفاده می شود.

واکنش با اسید سولفوریک

با افزودن مقدار محاسبه شده اسید سولفوریک غلیظ به محلول غلیظ داغ بوراکس، این اسید تولید می شود. در حرارت دادن بوراکس با اتیل الکل و اسید سولفوریک غلیظ، بخار تری اتیل بورات تولید می شود. هنگامی که این بخارات مشتعل می شوند با شعله ای سبز رنگ می سوزند.

معادله واکنش آن به صورت زیر است:

⁺B(OH)₃ + 6H₂SO₄ → B(HSO₄)₄^– + 2HSO₄^– + 3H₃O

اسید بوریک با الکل ها

این ماده با الکل ها واکنش می دهد و استرهای بورات را تشکیل می دهد، B(OR)3 که در آن R آلکیل یا آریل است. معمولاً یک عامل آب‌گیری مانند اسید سولفوریک غلیظ اضافه می‌شود.

B(OH)3 + 3 ROH → B(OR)3 + 3 H2O

اکثر انواع نمک‌ها شناخته شده‌ شامل آنیون بورات BO33- تریگونال مسطح هستند.

واکنش اسید بوریک و متانول

این ماده که به این شکل تشکیل می شود به راحتی با متانول واکنش می دهد و بوریک تری متیل استر را تشکیل می دهد که فرار است و با شعله سبز می سوزد. تری اتیل استر بوریک تنها زمانی تولید می شود که واکنش پروتون کاتالیز شود یا از اسید بوریک خالص استفاده شود.

همچنین این ترکیب شیمیایی را می توان به عنوان یک رنگ برای سبز شدن آتش استفاده کرد. به عنوان مثال ، هنگامی که در متانول حل می شود، عموماً توسط ژانگولرهای آتش و چرخنده های آتش برای ایجاد شعله سبز عمیق بسیار قوی تر از سولفات مس استفاده می شود.

کاربردهای اسید بوریک:

این ماده کاربردهای فراوانی در کشاورزی، پزشکی و صنایع مختلف دارد که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.

اسید بوریک در کشاورزی

کود این ماده برای درمان یا پیشگیری از کمبود بور در گیاهان استفاده می شود. همچنین در نگهداری غلاتی مانند برنج و گندم استفاده می شود. این ماده یکی از کودهایی است که هم از طریق برگ و هم از طریق خاک قابل استفاده است. ازاین جهت برای محصولات مختلف مناسب است. چه به صورت محلول پاشی این اسید و چه روی خاک استفاده می شود، در هر لیتر آب گرم نباید بیش از 0.5 تا 5.0 میلی گرم پودر این اسید وجود داشته باشد.

صنعت

کاربرد اصلی این ترکیب در صنعت در تولید فایبرگلاس تک رشته ای می باشد. از این فایبرگلاس ها برای تقویت پلاستیک هایی که در ساخت قایق، لوله کشی صنعتی و برد مدار کامپیوتر کاربرد دارند، استفاده می شوند.

• در تولید نمایشگرهای مسطح LCD
• در مخلوط با بوراکس در آب بسیار محلول است و از این محلول به عنوان بازدارنده آتش روی چوب کاربرد دارد.
• اورتوبوریک اسید از رایج ترین موادی است که می تواند اثرات مضر اسید هیدروفلوئوریک را پس از تماس با پوست خنثی کند.
• ترکیب با پلی وینیل الکل با روغن سیلیکون (قیمت خرید روغن سیلیکون 350 و 100)، برای تولید بتونه

این ماده، ترکیبی بسیار ارزشمند است که در صنایع مختلف بسیار کاربرد دارد.

اسید بوریک در طلاسازی

در صنعت جواهرسازی، این اسید در ترکیب با الکل دناتوره تغییر رنگ داده می شود تا اکسایش سطح و تشکیل شعله آتش بر روی فلزات در حین عملیات پخت و لحیم کاری کاهش یابد.

پزشکی

این ماده به عنوان ضد عفونی کننده برای سوختگی ها یا بریدگی های جزئی و گاها در محلول و پانسمان مانند پرز بوراکیک استفاده می شود و در محلول بسیار رقیق به عنوان شستشوی چشم کاربرد دارد. شکل رقیق این ماده برای درمان آکنه مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل در بسیاری از عطاری ها یافت می شود.

حشره کش

برای اولین بار در سال 1948 در ایالات متحده به عنوان حشره کش برای کنترل سوسک، موریانه، مورچه، کک، ماهی نقره ای و بسیاری دیگر از حشرات ثبت شد. به طور کلی استفاده از این محصول در آشپزخانه های خانگی برای کنترل سوسک ها و مورچه ها بی خطر است. این ماده به عنوان سم معده بر متابولیسم حشرات تأثیر می گذارد و پودر خشک آن برای اسکلت خارجی حشرات ساینده است.

نگهدارنده

علاوه بر خواص حشره کش بودن این ترکیب، از آن به عنوان محافظ چوب مرطوب در مقابل پوسیدگی استفاده می شود. در ترکیب با اتیلن گلیکول، جهت جلوگیری از حمله قارچی و حشرات به چوب نیز جلوگیری می شود. همچنین برای جلوگیری از رشد لجن، میسیلیوم و جلبک ها حتی در محیط های دریایی می توان از مواد بر پایه بورات با غلظت های بالا استفاده کرد.

بافر تنظیم کننده pH

این ترکیب در تعادل با باز مزدوج خود (یون بورات)جهت تنظیم اسیدیته آب استخرها استفاده می شود و یک اسید ضعیف به حساب می آید.

روان کننده

سوسپانسیون کلوئیدی نانوذرات این ماده در روغن نفتی یا گیاهی حل می شوند و یک روان کننده فوق العاده را برای سرامیک و سطح فلزات ایجاد می کند.

انرژی هسته ای

این ماده در برخی نیروگاه های هسته ای به عنوان سم نوترونی استفاده می شود. بور موجود در این ترکیب با جذب برخی نوترون های حرارتی احتمال شکافت حرارتی را کاهش می دهد.

فن آوری های پیروتکنیک

بور در مواد پیروتکنیک برای جلوگیری از واکنش تشکیل آمید بین آلومینیوم و نیترات استفاده می شود. مقدار کمی اورتوبوریک اسید به ترکیب اضافه می شود تا آمیدهای قلیایی که می توانند با آلومینیوم واکنش نشان دهند خنثی شود.

بازار خرید و فروش جهانی:

ارزش بازار جهانی این ماده در سال 2022 چیزی در حدود 719 میلیون دلار بوده و تا سال 2032 به 1069.38 میلیون دلار می رسد که در طی این دوره رشد4.10 درصدی خواهد داشت. عوامل بسیاری از جمله افزایش تقاضا در صنایع مختلف، افزایش فعالیت های ساخت و ساز، رشد نساجی و صنعت شیشه و خواص عالی این ماده اشاره کرد. به طور کلی تخمین زده می شود که آسیا بزرگترین بازار برای این ماده را داشته باشد. مناطق مختلف جغرافیایی از جمله آمریکای شمالی، اروپا، آسیا، اقیانوسیه و آفریقا بازار این ماده را پوشش می دهند. از نظر جغرافیایی بازار این اسید تحت پوشش آسیا و اقیانوسیه به دلیل افزایش تقاضا در صنایع ساختمانی و شیشه در کشورهای چین، هند و ژاپن خواهد بود.

اسید بوریک را از کجا بخریم؟

برای خرید بوریک اسید به سایت شیمی استور مراجعه نمایید. شیمی استور ارائه دهنده ی محصولات شیمیایی به صورت آنلاین با بهترین کیفیت و نازلترین قیمت است. 

MSDS، نکات ایمنی و خطرات اسید بوریک

برای کار با این ماده لازم است از لباس، عینک و دستکش محافظ استفاده کنید و حتما در مکانی با تهویه مناسب با آن کار کنید.

• بلع این ماده باعث تهوع، استفراغ، اسهال، کاهش دمای بدن، آسیب کلیوی، سردرد و حتی در موارد منجر به کما و مرگ می شود. در صورت بلع القای استفراغ نکنید و هرگز به فرد بیهوش شده، چیزی نخورانید.
• در صورت استنشاق، از محیط کار دور شده و هوای آزاد تنفس کنید. 
• پس از تماس با پوست، لباس های آلوده را خارج کنید و قسمت های آسیب دیده را با آب گرم و صابون بشویید.
• تماس این ماده با چشم ها باعث درد یا قرمزی می شود، پس از تماس به مدت 15 دقیقه چشم آسیب دیده را با آب فراوان بشویید و به پزشک مراجعه کنید.
• این ماده را در ظرف در بسته و در مکانی خشک و خنک با تهویه مناسب نگهداری کنید. 

با رعایت نکات ایمنی، خطرات ناشی از کار با این ماده ی شیمیایی را کاهش دهید.

جمع بندی:

اسید بوریک ترکیبی جامد سفید رنگ و بی بو است که به صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارد. این ماده کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف از جمله پزشکی، کشاورزی و طلا سازی دارد. همچنین از این ترکیب برای درمان عفونت های قارچی و تبخال هم بهره می برند به همین دلیل در اکثر عطاری ها می توان این ماده را یافت.

سوالات متداول

انواع اسید بوریک کدامند؟

دو شکل کریستالی سه ضلعی و شش ضلعی این اسید شناخته شده است که شکل سه ضلعی آن رایج تر است. اما گونه شش ضلعی از نظر ترمودینامیکی پایدارتر است.

اسید بوریک در پسته چه کاربردی دارد؟

در برخی از مناطق کمبود عنصر بور باعث بروز یک مشکل بزرگ در محصولاتی مانند پسته می شود؛ برخی معتقدند که می تواند این کمبود را با اسید بوریک رفع کرد.

Ph اسید بوریک چند است؟

مقدار آن برابر با 9.2 است.